Công ty niêm yết là công ty đại chúng, hiện đang được giao dịch mua bán rộng rãi trên thị trường chứng khoán. Do đó, nhà đầu tư nên tìm hiểu rõ thông tin về loại hình công ty niêm yết này trước khi đưa ra quyết định cuối cùng. Ưu và nhược điểm của việc thành lập Công ty niêm yết là gì? Thủ tục đăng ký Công ty niêm yết như thế nào? Nếu bạn vẫn chưa có câu trả lời, hãy cùng tìm hiểu thông tin chi tiết trong bài viết tiếp theo nhé!
Công ty niêm yết là gì?
Theo KJC, công ty niêm yết được coi là công ty đại chúng, sở hữu cổ phiếu được phép mua bán rộng rãi trên thị trường chứng khoán. Đây là hình thức phát triển mới và cao nhất của một công ty. Lý do là sau khi trở thành Công ty niêm yết, công ty sẽ chịu sự quản lý chặt chẽ của cơ quan nhà nước.
Ngoài ra, công ty cũng phải đảm bảo tính minh bạch, rõ ràng trong việc công bố thông tin, cũng như các nguyên tắc phát hành chứng khoán để huy động vốn. Do đó, mỗi công ty đều phấn đấu trở thành một công ty niêm yết lớn để nâng cao khả năng huy động vốn trên thị trường chứng khoán.
Theo quy định tại Khoản 24, Mục 4 Luật Chứng khoán năm 2019: “Chứng khoán niêm yết là hành vi đưa chứng khoán đáp ứng các điều kiện của niêm yết vào giao dịch trên hệ thống giao dịch chứng khoán niêm yết”.
Đặc điểm của công ty niêm yết
Theo như những người quan tâm đến liên minh chiến lược kjc cho biết, một công ty sau khi niêm yết sẽ có những đặc điểm nổi bật sau:
- Cổ phiếu được giao dịch công khai trên sàn chứng khoán.
- Minh bạch tài chính: phải công bố báo cáo tài chính định kỳ.
- Bị giám sát chặt chẽ bởi Ủy ban Chứng khoán Nhà nước và sở giao dịch.
- Huy động vốn rộng rãi từ nhà đầu tư cá nhân và tổ chức.
- Cổ đông có quyền biểu quyết trong các quyết định quan trọng của công ty.
Ưu và nhược điểm của việc thành lập công ty niêm yết
Hơn nữa, việc thành lập công ty niêm yết sẽ có cả ưu điểm và nhược điểm.
Lợi ích của việc thành lập công ty niêm yết
- Thứ nhất, việc thành lập công ty có thể tăng tính thanh khoản: Cổ phiếu niêm yết trên thị trường thường dễ mua bán, hay nói cách khác, những cổ phiếu này rất thuận tiện cho việc giao dịch trực tiếp trên sàn chứng khoán. Do đó, nhà đầu tư không phải lo lắng nhiều về việc bán cổ phiếu để thu hồi vốn như các loại hình tài sản đầu tư khác (như vàng, bất động sản,…). Chính vì vậy, tính thanh khoản của cổ phiếu công ty niêm yết cũng được đánh giá cao hơn so với cổ phiếu công ty không phải niêm yết.
- Thứ hai, việc thành lập công ty theo mô hình niêm yết mang lại tiềm năng tăng trưởng tốt hơn: Không phải tất cả cổ phiếu công ty đều có thể tăng giá sau một thời gian áp dụng mô hình niêm yết trên thị trường chứng khoán. Các công ty có nền tảng giá trị tốt (cả giá trị hữu hình và vô hình) sẽ chứng kiến giá cổ phiếu tăng trưởng trong tương lai so với giá cổ phiếu trong giai đoạn áp dụng mô hình niêm yết.
- Thứ ba, đảm bảo uy tín và an toàn cao: Để trở thành niêm yết trên thị trường chứng khoán, các công ty phải đảm bảo đáp ứng các yêu cầu khắt khe. Do đó, việc đầu tư vào cổ phiếu của các công ty niêm yết sẽ gia tăng cơ hội lợi nhuận và hạn chế rủi ro, bởi hoạt động kinh doanh của các công ty này đang trên đà phát triển tốt.
Nhược điểm của việc thành lập công ty niêm yết
Mặc dù có nhiều lợi thế khi thành lập công ty niêm yết, các doanh nghiệp cũng nên chú ý đến những nhược điểm sau:
- Việc tiếp cận thị trường vốn công cũng đi kèm với sự giám sát chặt chẽ hơn về mặt quy định, nghĩa vụ báo cáo tài chính và hành chính, cũng như các quy định về quản trị doanh nghiệp mà các công ty niêm yết này phải tuân thủ.
- Cổ phiếu niêm yết cũng làm giảm quyền kiểm soát của chủ sở hữu và người sáng lập công ty. Ngoài ra, việc thực hiện IPO cũng tốn kém đáng kể (chưa kể đến chi phí pháp lý, kế toán và tiếp thị liên tục để duy trì một công ty niêm yết).
- Các công ty niêm yết phải tuân thủ các tiêu chuẩn báo cáo bắt buộc do Chính phủ quy định và phải nộp báo cáo định kỳ cho Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (UBCKNN). SSC áp dụng các yêu cầu báo cáo nghiêm ngặt đối với các công ty niêm yết. Các yêu cầu này bao gồm việc công bố báo cáo kinh doanh hàng năm và báo cáo tài chính.
- Các công ty cũng được yêu cầu nộp báo cáo tài chính hàng quý và báo cáo tình hình hiện tại để báo cáo khi xảy ra một số sự kiện nhất định, chẳng hạn như bầu cử giám đốc mới hoặc hoàn tất việc mua lại. Ngoài ra, các cổ đông đủ điều kiện có quyền nhận một số tài liệu và thông báo liên quan đến hoạt động kinh doanh của công ty.
- Cuối cùng, một khi công ty đã thực hiện niêm yết, công ty phải chịu trách nhiệm trước các cổ đông. Các cổ đông trong công ty bầu ra một hội đồng quản trị để thay mặt họ giám sát các hoạt động của công ty. Hơn nữa, một số hoạt động nhất định – chẳng hạn như sáp nhập và mua lại; một số thay đổi và sửa đổi trong cơ cấu công ty… phải được các cổ đông chấp thuận. Điều này có nghĩa là các cổ đông có thể kiểm soát hiệu quả nhiều quyết định của công ty.
Điều kiện để trở thành công ty niêm yết
Theo nội dung tại Khoản 1 Điều 15 Luật Chứng khoán năm 2019, có quy định về điều kiện thực hiện chào bán cổ phần lần đầu ra công chúng của công ty cổ phần, cũng như điều kiện để trở thành công ty niêm yết chính thức như sau:
“Vốn điều lệ góp vào thời điểm đăng ký chào bán từ 30 tỷ đồng trở lên, tính theo số tiền ghi trên sổ kế toán;
Hoạt động kinh doanh trong 02 năm liên tiếp liền trước năm đăng ký chào bán phải có lãi và không có lỗ lũy kế tính đến năm đăng ký chào bán;
Có phương án phát hành và phương án sử dụng vốn thu được từ đợt phát hành cổ phiếu đã được Đại hội đồng cổ đông thông qua;
Tối thiểu 15% cổ phần có quyền biểu quyết của tổ chức phát hành phải được bán cho tối thiểu 100 nhà đầu tư không phải là cổ đông lớn; trường hợp vốn điều lệ của tổ chức phát hành từ 1.000 tỷ đồng trở lên thì tỷ lệ tối thiểu là 10% cổ phần có quyền biểu quyết của tổ chức phát hành.
Quy trình niêm yết cổ phiếu
Để trở thành công ty niêm yết, doanh nghiệp cần trải qua quy trình gồm các bước cơ bản sau:
- Tái cấu trúc (nếu cần): Chuyển đổi thành công ty cổ phần, hoàn thiện báo cáo tài chính.
- Đăng ký IPO (phát hành lần đầu): Thực hiện chào bán cổ phiếu ra công chúng.
- Nộp hồ sơ niêm yết: Gửi hồ sơ đến HOSE hoặc HNX.
- Được phê duyệt: Sau khi được chấp thuận, công ty sẽ được cấp mã chứng khoán.
- Niêm yết và giao dịch: Cổ phiếu được giao dịch chính thức trên sàn.
Ví dụ về công ty niêm yết tại Việt Nam
Dưới đây là một số doanh nghiệp niêm yết tiêu biểu:
- Vingroup (VIC) – lĩnh vực bất động sản, công nghệ.
- Hòa Phát (HPG) – ngành thép và công nghiệp nặng.
- Thế Giới Di Động (MWG) – bán lẻ điện thoại, điện máy.
- FPT (FPT) – công nghệ thông tin, viễn thông.
- Vinamilk (VNM) – ngành sữa và thực phẩm.
Các công ty này đều tuân thủ quy định công bố thông tin, và được đông đảo nhà đầu tư trong và ngoài nước quan tâm.
Sự khác biệt giữa công ty niêm yết và không niêm yết
| Tiêu chí | Công ty niêm yết | Công ty không niêm yết |
|---|---|---|
| Giao dịch cổ phiếu | Trên sàn chứng khoán | Giao dịch nội bộ hoặc riêng lẻ |
| Minh bạch tài chính | Bắt buộc công khai | Không bắt buộc |
| Khả năng huy động vốn | Cao, từ nhiều nhà đầu tư | Giới hạn trong số ít cổ đông |
| Quản trị doanh nghiệp | Chặt chẽ, có sự giám sát | Linh hoạt nhưng ít giám sát hơn |
Công ty niêm yết và vai trò trong nền kinh tế
Các công ty niêm yết đóng vai trò quan trọng trong:
- Thúc đẩy thị trường chứng khoán phát triển
- Tạo ra việc làm, đóng thuế cho nhà nước
- Dẫn dắt xu hướng đầu tư, đổi mới công nghệ
- Minh bạch hóa hoạt động kinh doanh trên diện rộng
Vì vậy, việc gia tăng số lượng doanh nghiệp niêm yết là chỉ số quan trọng thể hiện sức khỏe kinh tế của một quốc gia.
Việc hiểu định nghĩa về công ty niêm yết là gì cũng như cân nhắc những ưu và nhược điểm của việc thành lập công ty niêm yết là rất quan trọng đối với các đơn vị, doanh nghiệp và thậm chí cả nhà đầu tư.
